Kripto Varlıklar Yasası Kapsamında Getirilen Yenilikler
A. GİRİŞ
Son yıllarda dijital varlıkların popülaritesinin hızla artması üzerine Türkiye de bu alandaki düzenlemelerini güçlendirme kararı almış, bu doğrultuda güncel olarak yürürlüğe giren yeni Kripto Varlıklar Yasası ile birlikte ülkemizin kripto para birimleri ve diğer dijital varlıklarla ilgili hukuki çerçevesinin yeniden şekillendirilmesi hedeflenmiştir. Bu bilgi notu, Türkiye’deki kripto varlık düzenlemelerinin temel noktalarının anlaşılmasına yardımcı olmayı amaçlamaktadır.
B. KRİPTO VARLIKLAR
- Tanımı & Kapsamı
Kripto varlıklar kısaca; elektronik olarak transfer edilebilen, depolanabilen veya ticareti yapılabilen dijital para birimi olarak tanımlanabilir. Kripto varlıklar genellikle merkezi olmayan yapıya sahiptirler ve blokzincir veya benzeri dağıtık defter teknolojileriyle desteklenirler. En popüler örneği Bitcoin olmakla birlikte, Ethereum, Litecoin gibi farklı kripto para birimleri de bulunmaktadır.
Kripto para birimleri genellikle blokzincir adı verilen, varlıkların güvenli bir şekilde işlem gördüğü bir teknolojik altyapı üzerine inşa edilmektedir. Bu, varlıklara güvenli ve şeffaf bir şekilde sahip olunabilmesi ve varlıkların güvenli ve şeffaf bir şekilde transfer edilebilmesi veya ticarete konu edilebilmesi için yararlanılan bir teknolojidir.
- Kripto Varlıklar Yasası
Pek çok ülke gibi Türkiye de kripto varlıkların yasal düzenlemelerle kontrol altına alınması ve bu alanda güvenli bir ortamın oluşturulması için çaba göstermektedir. Zira kripto varlıkların hızla yayılması ve popüler hale gelmesi, geleneksel finansal sistemlerin dışında işlem görmesi ve yatırım aracı olarak kullanılmasıyla birlikte düzenleyici ve denetleyici kurumların dikkatini çekmiş, bu alanda faaliyet gösteren şirketlerin ve kullanıcıların haklarını korumak, dolandırıcılığı önlemek ve piyasanın sağlıklı bir şekilde işlemesini sağlamak amacıyla yasal düzenlemeler getirme zarureti doğmuştur.
Bu doğrultuda, kripto varlık piyasasının güvenilirliğini artırmaya ve piyasada faaliyet gösteren şirketlerin yasalara uygun olarak iş yapmasını sağlamaya yönelik olarak, Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Kripto Varlıklar Yasası”) 02.07.2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kripto Varlık Yasası ile 06.12.2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda (“SerPK”) değişiklikler yapılarak SerPK kapsamına, kripto varlıklara ilişkin hükümler alındı.
Kripto Varlıklar Yasası ile SerPK hükümlerinde gerçekleştirilen yenilikler şu şekilde özetlenebilecektir:
- Cüzdan, kripto varlık, kripto varlık hizmet sağlayıcı, kripto varlık saklama hizmeti ve platform tanımları SerPK’ye eklenmiştir:
| Kripto Varlık | Dağınık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak elektronik olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan ve değer veya hak ifade edebilen gayri maddi varlıklar |
| Kripto varlık hizmet sağlayıcı | Platformlar, kripto varlık saklama hizmeti sağlayan kuruluşlar ve bu Kanuna dayanılarak yapılacak düzenlemelerde kripto varlıkların ilk satış ya da dağıtımı dahil olmak üzere kripto varlıklarla ilgili olarak hizmet sağlamak üzere belirlenmiş diğer kuruluşlar |
| Cüzdan | Kripto varlıkların transfer edilebilmesini ve bu varlıkların ya da bu varlıklara ilişkin özel ve açık anahtarların çevrim içi veya çevrim dışı olarak depolanmasını sağlayan yazılım, donanım, sistem ya da uygulamalar |
| Kripto varlık saklama hizmeti | Platform müşterilerinin kripto varlıklarının veya bu varlıklara ilişkin cüzdandan transfer hakkı sağlayan özel anahtarların saklanması, yönetimi veya Sermaye Piyasası Kurulunca (Kurul) belirlenecek diğer saklama hizmetleri |
| Platform | Kripto varlık alım satım, ilk satış ya da dağıtım, takas, transfer, bunların gerektirdiği saklama ve belirlenebilecek diğer işlemlerin bir veya daha fazlasının gerçekleştirildiği kuruluşlar |
- Kurul, sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihracına ve oluşturulup saklandıkları kripto varlık hizmet sağlayıcıları tarafından sunulan elektronik ortamda kayden izlenmesine yönelik esasları belirleyebilecektir. Sermaye piyasası araçlarının kripto varlık olarak ihracı söz konusu olduğunda, hakların izlenmesi, üçüncü kişilere karşı ileri sürülmesi ve devredilmesi süreçlerinde bu varlıkların oluşturulup saklandığı elektronik ortamdaki kayıtlar esas alınacaktır.
- Kripto varlık hizmet sağlayıcıların kurulması ve faaliyete başlaması Kurul iznine tabidir, kripto varlık hizmet sağlayıcıları sadece Kurulca belirlenecek faaliyetleri yerine getirebilecektir. Kurul’a, şirket yapısı ve faaliyetleri başta olmak üzere ilgili ilke ve esasları belirleme yetkisi verilecektir. Kripto varlık hizmet sağlayıcıların kuruluşlarına ve/veya faaliyete geçmelerine Kurulca izin verilebilmesi için bilgi sistemleri ve teknolojik altyapılarının TÜBİTAK’ın belirleyeceği kriterlere uyması gerekir.
- Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının pay devirlerinde de Kurul’dan izin alınması zorunluluğu getirilmiş olup aksi takdirde yapılan devirler hükümsüz olacaktır.
- Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile müşteriler arasında imzalanan sözleşmeler – yazılı şekilde veya uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle mesafeli olarak ya da mesafeli olsun olmasın – Kurulun yazılı şeklin yerine geçebileceğini belirlediği ve bir bilişim veya elektronik haberleşme cihazı üzerinden gerçekleştirilecek ve müşteri kimliğinin doğrulanmasına imkân verecek yöntemler yoluyla kurulabilir ve buna ilişkin esaslar Kurul tarafından belirlenir. Kurul, kripto varlık hizmet sağlayıcılarla müşterileri arasında sözleşmelerin düzenlenmesine, kapsamına, değiştirilmesine, ücret ve masraflara, sözleşmenin sona ermesine ve feshine ve bu sözleşmelerin içeriğinde yer alması gereken asgari hususlara ilişkin belirlemeler yapabilir.
- Kripto varlık hizmet sağlayıcıların müşterilerine karşı sorumluluğunu ortadan kaldıran veya sınırlandıran her türlü sözleşme şartı geçersizdir. Platformlar müşterilerinin işlemlerine ilişkin itirazlarını ve şikayetlerini etkin şekilde çözecek dâhili mekanizmalar kurmakla yükümlüdür. Kripto varlık hizmet sağlayıcıları müşterilerin kimliklerini 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili diğer mevzuat hükümleri kapsamında tespit etmekle yükümlüdür.
- Platformda fiyatlar serbestçe oluşur. Platformlar, piyasa bozucu nitelikte eylem ve işlemlere ilişkin tespitleri yapmak, Kurul’a bildirmek ve bu nitelikteki eylem ve işlemleri gerçekleştiren hesapların kısıtlanması, durdurulması ve kapatılması dâhil olmak üzere gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Ayrıca kripto varlık transferi işlemlerinde Kurul ve Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı düzenlemelerine uyulması gerekir.
- Kurul, kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerinden kaynaklanan nakit ödeme ve kripto varlık teslim yükümlülüklerini yerine getiremediği veya kısa sürede yerine getiremeyeceği ya da bunlardan bağımsız olarak mali yapılarının ciddi surette zayıflamakta olduğu ya da mali durumunun taahhütlerini karşılayamayacak kadar zayıflamış olduğunun tespiti hâlinde, 3 ayı geçmeyecek şekilde verilecek uygun süre içinde mali yapılarının güçlendirilmesini istemeye ya da süre vermeksizin doğrudan kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerini geçici olarak durdurmaya, faaliyet yetkilerini kaldırmaya, sorumluluğu tespit edilen yöneticilerin ve çalışanların imza yetkilerini sınırlamaya veya kaldırmaya yetkilidir.
- Müşterilerin kripto varlık hizmet sağlayıcıları nezdinde bulunan nakit ve kripto varlıkların, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının borçları nedeniyle, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının mal varlığı ise müşterilerin borçları nedeniyle kamu alacakları için olsa dahi haczi, rehni, iflas masasına dâhil edilmesi ve üzerlerine ihtiyati tedbir konulması yasaktır. Müşterilere ait nakit ve kripto varlıklara ilişkin tedbir, haciz ve benzeri her türlü idari ve adli talep, münhasıran kripto varlık hizmet sağlayıcıları tarafından yerine getirilecektir.
- Yurt dışında yerleşik platformlar tarafından Türkiye’de mukim kişilere yönelik kripto varlıklara ilişkin faaliyette bulunulması izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı sayılır.
- Kripto varlık hizmet sağlayıcıların hukuka aykırı faaliyet ve işlemlerinde Kurul tarafından uygulanacak tedbirler ve idari para cezası öngörülür.
- Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, hukuka aykırı faaliyetleri ve işlemleri ile yükümlülüklerini yerine getirmemelerinden kaynaklanan zararlardan sorumludur. Ayrıca şirket yöneticileri de kusurları oranında bu zararlardan sorumlu olabilecektir.
- Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının bilişim sistemlerinin işletilmesi, her türlü siber saldırı, bilgi güvenliği ihlalleri gibi fiillerden veya personelin her türlü davranışından kaynaklanan kripto varlık kayıplarından doğan sorumlulukları 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda öngörülen tehlike sorumluluğu esaslarına göre belirlenir.
- İzin almaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen gerçek kişiler ve tüzel kişilerin yetkilileri hakkında hapis ve adli para cezası uygulanır.
C. SONUÇ
Sonuç olarak, güncel olarak yürürlüğe giren Kripto Varlıklar Yasası, ülkemizdeki yatırımcı ve işletmelerin bu alanda güvenli bir ortamda faaliyet gösterebilmesi için önemli bir adım olarak karşımıza çıkmaktadır. Kripto Varlıklar Yasası hem ulusal hem de uluslararası standartlara uygun olarak oluşturulmuş olup global düzenlemeler ile paralellik göstermekte, dijital varlık pazarının şeffaflığını artırmayı ve yatırımcıların korunmasını sağlamayı hedeflemektedir.
Ancak Kripto Varlıklar Yasası, karmaşık ve anlaşılması güç düzenlemeler içerebilmekte, diğer yandan kripto varlıklara ilişkin regülasyonlar sıklıkla değişmektedir. Bu sebeple, mevzuatın güncel durumunu takip ederek yatırımcıya yasal uyum hususunda rehberlik sağlanabilmesi, uygun lisanslama süreçlerini yönetilmesi, vergi yükümlülükleri konusunda danışmanlık sunulması ve olası yasal risklerin önceden tespit edilmesi suretiyle potansiyel sorunların önüne geçilmesi için gereken rehberliği sağlayabilmek adına tüm bu süreçlere adım atmadan önce alanında uzman bir avukattan hukuki danışmanlık ve destek alınması önem arz etmektedir. Avukatlık ofisimiz tüm bu hususlarda sizlere profesyonel rehberlik sağlayarak hukuki süreçlerinizi etkin bir şekilde yönetmenize yardımcı olmaktan memnuniyet duyacaktır.
İşbu bilgi notunda yer alan hususlar herhangi bir konuda hukuki tavsiye niteliği taşımamaktadır ve yasal danışmanlık mahiyetinde değildir. Konu hakkındaki hukuki görüşlerimizi paylaşabilmemiz için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
