YARGI KARARLARI IŞIĞINDA KONKORDATO KOMİSERLERİNİN GÖREVLERİ
- GİRİŞ
Konkordato süreçleri bilhassa iş dünyasında finansal dengeyi sağlama ve şirketlerin faaliyetlerini sürdürebilme adına önemli bir araç olarak karşımıza çıkmakta, bu süreçlerin etkin bir şekilde yönetilmesi ise konkordato komiserlerinin uzmanlık alanına girmektedir. Bu bilgi notunda, konkordato komiserlerinin kanuni görevleri, akademik görüşler ve Yargıtay içtihatları ışığında incelenecek; böylece, komiserlerin işlevi ve sorumlulukları daha detaylı bir perspektifte değerlendirilecektir.
- KONKORDATO KOMİSERLERİNİN GEÇİCİ MÜHLET AŞAMASINDAKİ GÖREVLERİ
- Konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığını yakından incelemek (İİK 287/3)
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 17. HD., E. 2019/1218 K. 2020/355 T. 6.2.2020
2004 sayılı İİK’nın 287. maddesinin 3.fıkrasında ifade edildiği üzere; konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla geçici konkordato komiserinin görevlendirileceği, aynı yasanın 290.maddesinde ise konkordato komiserinin görevleri arasında, konkordato projesinin tamamlanmasına katkıda bulunmak gibi hususların göz ardı edilmesi, konkordato komiserlerinden, davacı gerçek kişi yönünden rapor alınmamış olması yerinde değildir. Diğer taraftan mahkemece 286. maddede belirtilen belgelerin eksiksiz olduğu tespit edilerek davacı hakkında geçici mühlet kararı verildiği halde, ret gerekçesi ile uyumlu olmayacak şekilde davanın usulden reddine karar verilmesi de doğru görülmemiştir. Yukarıda ayrıntılı şekilde açıklandığı ve gerekçeleri belirtildiği üzere, ret gerekçesi ile uygun düşmeyecek şekilde davanın usulden reddi yerinde görülmemiştir. Şu halde, öncelikle gerekçe ile hüküm arasındaki çelişkinin giderilmesi, konkordato geçici komiserlerinden davacı gerçek kişiler ile ilgili ön projenin değerlendirilmesine dair raporun alınması ve uygun sonuç çerçevesinde bir karar verilmesi gerekirken dosya üzerinde ve tensip tutanağı ile birlikte, taraflara duruşma günü tebliğ edilmeksizin eksik inceleme sonucunda verilen karar yerinde görülmediğinden davacının istinaf başvurusunun esasa dair hususlar incelenmeksizin kabulüne dair karar verilmesi gerekmekle aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
- Duruşmadan önce yazılı rapor sunmak ve mahkemece gerekli görülmesi halinde beyanı alınmak üzere duruşmada hazır bulunmak (İİK m.289/2)
Pekcanıtez; Erdönmez: 7101 S. Kanun Çerçevesinde Konkordato, İstanbul 2018, s.40
Konkordato komiserinin geçici mühlet aşamasındaki başlıca görevleri, ön projenin makul ve gerçekleştirilebilir olup olmadığını incelemek ve borçlunun işlemlerini denetleyerek malvarlığının eksilmesine engel olmaktır. Mahkemenin işin niteliğine göre konkordato komiserine daha ayrıntılı görevler vermesi de mümkündür. Bunun yanı sıra, konkordato komiserinin geçici mühlet sürecindeki gelişmelere ilişkin mahkemeye raporlama yapması gerekir. Geçici mühlet sırasında ön projenin başarıya ulaşamayacağının belli olması halinde, komiserin mahkemeyi bu konuda bilgilendirmek için mühlet süresinin sonuna kadar beklemesi doğru olmaz.
- Alacaklılar kurulunun oluşturulması sırasında görüş bildirmek, alacaklılar kurulu toplantısında hazır bulunarak alınan kararları toplantıya katılanların imzasını almak suretiyle tutanağa bağlamak, geçici mühlet süresinin uzatılması ile ilgili görüş bildirmek (İİK m.289/4)
Yargıtay İİD. 30.03.1964 T., 3261/4060
İİK’nın 287 ve 289’uncu maddelerinde belirtildiği gibi, konkordato isteği uygun görülürse tetkik mercii borçluya 2 aylık mühlet verir. Komiserin teklifi üzerine, bu mühlet iki ayı geçmemek üzere, münasip bir müddet uzatılabilir. Rehinli alacaklar müstesna olmak üzere, konkordato mühleti içinde borçlu aleyhine hiçbir takip yapılamaz. Bir takip muamelesiyle kesilebilen zamanaşımı ve hakkı düşüren müddetler işlemez.
Bu esaslar dahilinde tetkikat yapılarak konkordato mühletinin devam süresinin tespiti ve zamanaşımı iddiası çözülürken göz önünde tutulması gerekir. Noksan inceleme ile karar verilmesi usule aykırı temyiz isteği yerinde görüldüğünden merci kararının BOZULMASINA 30.3.1964 gününde oybirliğiyle karar verildi.
- KONKORDATO KOMİSERLERİNİN KESİN MÜHLET AŞAMASINDAKİ GÖREVLERİ
- Konkordato projesinin tamamlanmasına katkıda bulunmak (İİK md.290/2-a)
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. HD., E. 2020/1389 K. 2020/1185 T. 30.9.2020
Konkordato komiseri konkordato prosedürünün objektif ve tarafsız biçimde yürütülmesi ve sağlıklı biçimde işleyebilmesi; borçlu ile alacaklıların menfaatlerinin dengelenmesi ve bu suretle bunlar arasında bir anlaşma zemini yaratılmasında etkin rol oynar (Tanrıver, S.: Konkordato Komiseri, Ankara 1993, s.27-28). Konkordato komiseri borçlu ile alacaklılar ve mahkeme arasında köprü rolü oynar ve konkordatonun tamamlanmasını sağlar (Altay, S./Eskiocak, A.: Konkordato ve Yeniden Yapılanma Hukuku, 4.b., İstanbul 2018, s.137 vd.).
İcra ve İflâs Kanunu’nun “Konkordato komiseri ve alacaklılar kurulu ile bunların görevleri” başlıklı 290’ıncı maddesine göre komiserin görevleri şunlardır:
- a) Konkordato projesinin tamamlanmasına katkıda bulunmak. (…)
Geçici komiserlerin temel görevi borçlunun talep dilekçesi ekinde sunduğu mali tabloların gerçeği yansıtıp yansıtmadığı ve (gerekirse revize edilmesine de katkı sağladıkları) ön projenin başarıya ulaşıp ulaşamayacağı hakkında kanaat belirtmek ve bu çerçevede kesin mühlet verilmesi hususunda mahkemeyi aydınlatmaktır.
Komiserler borçlunun sunduğu bilgi ve belgeleri inceleyip denetlemeli, somut olaya ya da hukuka uygun bulmadıklarını düzeltmesini borçludan istemelidir. Komiserin “Konkordato projesinin tamamlanmasına katkıda bulunmak” (İİK m.290/II) şeklinde açıklanan görevi çerçevesinde borçlunun öngörmediği bazı hususları komiserlerin öngörmesi, borçluyu konkordatonun başarıya ulaşması ve tasdik edilmesi için gereken hususlarda yönlendirmesi de gerekir. Nitekim 30.01.2019 günlü Resmi Gazete’de yayımlanan “Konkordato Komiserliği ve Alacaklılar Kuruluna Dair Yönetmelik” komiserlerin bu görevi ifa edebilmesi için hangi nitelikleri haiz olmaları ve hangi eğitimleri almaları gerektiğini göstermektedir.
Mahkemece konkordato mühletinin kaldırılarak borçlunun iflasının açılmasına gerekçe olarak gösterilen hususlar, önceden komiserlerce denetlenebilecek ve düzeltilebilecek veya borçluya düzelttirilebilecek hususlardır.
Borçlunun iflası tercih edilebilecek son seçenek olmalıdır (Budak/Tunç Yücel, Öztek-Konkordato Şerhi, m.292, no.8). Komiserlerin şirketin iflasından önce konkordatonun başarıya ulaşmasının ne şekilde mümkün olabileceğini, borçluyla birlikte değerlendirmeleri gerekir.
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. HD., E. 2021/1732 K. 2021/1578 T. 27.10.2021
(…) Konkordatonun amacı, borçluyu olduğu kadar alacaklıları da iflasa nazaran daha kısa sürede ve yüksek oranda tatmin etmektir. Bu yapılırken özellikle alacaklıların sürece dahil edilmesi; alacaklıların, komiserin ve mahkemenin katılımı ile nihai projenin oluşturulması ve konkordatonun başarıya ulaşması için iş birliğine gidilmesi gerekir.
(…) Komiserlerin, şirketin iflasından önce konkordatonun başarıya ulaşmasının ne şekilde mümkün olabileceğini, borçluyla birlikte değerlendirmeleri gerekir.
- Borçlunun faaliyetlerine nezaret etmek (İİK md.290/2-b)
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. HD., E. 2021/1732 K. 2021/1578 T. 27.10.2021
Konkordato komiseri, konkordato prosedürünün objektif ve tarafsız biçimde yürütülmesi ve sağlıklı biçimde işleyebilmesi; borçlu ile alacaklıların menfaatlerinin dengelenmesi ve bu suretle bunlar arasında bir anlaşma zemini yaratılmasında etkin rol oynar. (Tanrıver, S.: Konkordato Komiseri, Ankara 1993, s.27-28). Konkordato komiseri borçlu ile alacaklılar ve mahkeme arasında köprü rolü oynar ve konkordatonun tamamlanmasını sağlar (Altay, S./Eskiocak, A.: Konkordato ve Yeniden Yapılanma Hukuku, 4.b., İstanbul 2018, s.137 vd.). Konkordato komiseri sadece bir denetim ve takdir makamı olmayıp, borçluya nezaret görevi ile donatılmıştır (İİK m.290/II-b, m.297/I).
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 45. HD., E. 2020/1555 K. 2020/100 T. 14.10.2020
(…) Mahkemece, atamış olduğu konkordato komiserleri yönünden, İİK ‘nın 290. Maddesindeki görevleri doğrultusunda; konkordatoya başvuran borçlunun mali durumunun iyileştirilmesi ve alacaklılarında bundan fayda sağlamaları için birlikte hareket ederek zamanında gerekli ve yeterli uyarı bilgilendirme ve yönlendirmeleri yapıp yapmadığının denetlenmesi gerekirken bu denetlemeninde usulüne uygun yapılmadığı anlaşılmıştır. Oysa konkordato sürecinin başarıya ulaşması için gerekli olan kararların alınmasına katkı sunacak şekilde komiser heyetinin aktif bir çaba ve çalışma içerisinde bulunmaları gerektiği, bunun aynı zamanda bir yükümlülük olduğu, konkordato komiserlerinin bilirkişi kurulundan farklı olduğu hususu da dikkate alınmaksızın komiserlerin sadece tespitlerde bulunduğu ve bu nedenle de komiserlerin, sürece yeterlice ve olması gerektiği gibi müdahale etmedikleri anlaşılmıştır. Mahkeme tarafından ise komiserlerin bu yönden denetlenmesi, gerekli uyarıların yapılması ve komiser heyetininde borçluya konkordato sürecinin başarısı için gerekli aksiyonları almasına dönük çalışma yürütmeleri gerekmesine aksine hareketin ise komiserlerin hukuki ve cezai sorumluluklarına yol açacak olmasına dönük gerekli denetleme uyarma ve talimatların yerine getirilmemiş olduğu anlaşılmıştır.
- Mahkemenin istediği konularda ve uygun göreceği sürelerde ara raporlar sunmak (İİK m.290/2-d)
Kayseri 1. Asliye Ticaret Mahkemesi, E. 2020/885 K. 2021/784, T. 27.9.2021
İİK’nun 287. maddesinde, geçici mühlet kararı ile birlikte konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacı ile geçici konkordato komiseri görevlendirileceği belirtilmiştir. Konkordato komiserlerinin görevleri ise aynı yasanın 290. maddede ayrıntılı şekilde belirtilmiştir. Konkordato komiserinin görevleri arasında, mahkemenin istediği konularda ve uygun göreceği sürelerde ara raporları sunmak da sayılmıştır.
- Alacaklılar kurulunu konkordatonun seyri hakkında düzenli aralıklarla bilgilendirmek (İİK m.290/2-e) & Talepte bulunan diğer alacaklılara konkordatonun seyri ve borçlunun güncel malî durumu hakkında bilgi vermek (İİK m.290/2-f)
Kamu Denetçiliği Kurumu Kararı (Ombudsmanlık), B. 2021/6326 T. 14.9.2021
İcra ve İflas Kanunu’nun konkordatoya ilişkin hükümleri göz önünde bulundurulduğunda; konkordato sürecinin iki yıldan fazla devam edebildiği ve bu süreç boyunca konkordato komiserinin aktif olarak görev yaptığı, ayrıca, konkordato komiserinin görevleri arasında; “konkordato projesinin tamamlanmasına katkıda bulunmak”, “borçlunun faaliyetlerine nezaret etmek”, “mahkemenin istediği konularda ve uygun göreceği sürelerde ara raporlar sunmak”, “alacaklılar kurulunu konkordatonun seyri hakkında düzenli aralıklarla bilgilendirmek”, “talepte bulunan diğer alacaklılara konkordatonun seyri ve borçlunun güncel malî durumu hakkında bilgi vermek” gibi hususların sayıldığı, bunların yanı sıra konkordato projesinin hazırlanması, alacakların bildirilmesi ve tahkiki tamamlandıktan sonra alacaklılar toplantısına başkanlık ederek borçlunun durumu hakkında rapor vermenin de konkordato komiserinin yapacağı işler arasında yer aldığı, bahse konu görevlerin mahiyeti dikkate alındığında bu işlerin yerine getirilebilmesi için belli bir zaman harcanması gerektiği, oysa; devlet memurlarının haftalık belirli bir çalışma süresinin bulunduğu ve bu süreye uyulmasının memurların sorumlulukları arasında yer aldığı anlaşılmış olup devlet memurlarının konkordato komiserliği yapabileceğinin kabul edilmesi halinde; asli görevlerinin gereklerini yerine getirememeleri ve dolayısıyla da asıl sorumlu oldukları hizmetin aksamasının söz konusu olabileceği değerlendirilmiştir.
- Bu kanunda verilen görevleri yapmak (İİK m.290/2-c) & Mahkeme tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek (İİK m.290/2-g)
Konkordato Hukukunda Konkordato Komiseri Ve Alacaklılar Kurulunun Görevleri Ve Bağımsızlıkları, Yusuf Cahit Çukacı, Zeliha Koca, 2019:128
Borçlunun konkordato talebi üzerine mahkemece İİK’nın 297/2. maddesindeki haller de dahil olmak üzere, borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli görülen bütün tedbirler alınır. Bu şekilde ödeme güçsüzlüğü içinde olan borçluya geçici bir hukuki himaye sağlanır. İİK’nın 287/III maddesi uyarınca geçici mühlet kararı veren mahkeme, borçlunun mali durumunun düzelmesinin mümkün olup olmadığı veya konkordato teklifinin tasdiki şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediği amacı ile bir geçici komiser görevlendirir. Geçici konkordato komiserinin görevleri kanunda düzenlenmiş olmakla bunlardan biri de borçlunun hukuki işlemlerini denetlemektir (İİK’nın 287/3 atfı ile İİK ‘nın 290/2).
Komiserin tüm bu görevleri, konkordatonun tasdiki yargılamasının ön hazırlıklarıdır. Mahkeme komisere bu görevlerin dışında başka görevlerde verebilir (İİK. Madde 290). Buna göre komiser örneğin konkordato projesinin hazırlanmasıyla ve bu kapsamda alacaklar, hissedarlar, yeni finansörler ve işçilere müzakereler yapmakla görevlendirilebileceği gibi, derdest davalarda borçluyu temsil etmekte de görevlendirilebilir. Bu çerçevede örneğin, borçlunun ticari faaliyetlerini bizzat komiser sürdürebilir veya komiser, borçluyu temsil edebilir. Komiserin görevleri mühletin kaldırılmasıyla ve konkordatonun tasdik kararıyla sona erer.
- İlan yaparak alacaklıları alacaklarını bildirmeye davet etmek (İİK m.299)
Yargıtay HGK., E. 2021/772 K. 2022/240 T. 3.3.2022
Kesin mühlet içerisinde komiser, konkordatonun hazırlanmasına ilişkin işlemleri gerçekleştirir. Kısaca belirtmek gerekirse, bunlar aktif ve pasifin tespit edilerek aktif defterlerinin tutulması ve değerlerinin takdiri, alacakların bildirilmesi için İİK’nın 288. maddesine göre ilân yapılması, borçlunun yazdırılan alacaklara tamamen veya kısmen kabul veya red şeklinde beyanlarının alınması (m. 299), çekişmeli alacaklar hakkında dosyanın asliye ticaret mahkemesine sunularak bu alacaklar hakkında konkordato oylamasına katılıp katılmayacakları bakımından karar alınması, rehinli alacak müzakerelerinin yapılması, alacaklılar toplantısı ve oylamaların tutanakla tespiti (m. 302), alacakların geçerli ve sağlıklı olup olmadıklarının borçlunun ticarî defterlerinin incelenmesi suretiyle tespiti ve bu konuda oluşan kanaatin ticaret mahkemesine sunulan raporda belirtilmesi ve konkordato mühleti içerisinde dosyanın asliye ticaret mahkemesine konkordatonun tasdiki veya reddine karar verilmek üzere sunulması ve sonuçta asliye ticaret mahkemesinin duruşma günü ilân ederek, komiseri dinleyerek, gerektiğinde bilirkişi incelemesi yaptırarak, tasdik veya red kararı vermesidir. Bununla birlikte belirtmek gerekir ki, borçlu iflâsa tâbi ise, konkordatonun reddi ve doğrudan iflâs sebeplerinin varlığı hâlinde borçlunun iflâsının açılmasına da karar verilecektir.
Yargıtay İİD. 9.1.1971, 11667/4
Konkordato komiseri borçlunun düzenlediği proje, bilanço ve cetvellerde beyan ettiği alacaklılar ve bunların alacak miktarları ile yetinmeyerek, beyan dışı alacaklı kalmamasını temin etmek ve alacak iddialarının sahih esasa dayanıp dayanmadığını ve binnetice konkordatoya ithali gerekip gerekmediği tesbite yarar evrakı müsbitelerini ibraz edebilmelerini sağlamak için alacaklarını 20 gün içinde bildirmeye ilanla davet eder.
Konkordato komiseri sun’i düzme alacak ve alacaklılar ihdas ederek konkordato nisabını gerek kemiyet ve gerekse keyfiyet bakımından doldurmak ve binnetice muvafakat etmiyenleri de kanunen konkordato şartlarına uymaya zorlamak imkan ve ihtimallerini gözönünde tutarak borçlunun beyan ettiği alacaklıları ve her birinin alacak miktarlarını evrakı müsbiteye dayanarak tetkik ve tesbite mecbur olduğu gibi, aynı tetkikatı ilan üzerine müracaatta bulunan alacaklılar hakkında da yapar. Nizalı veya şarta bağlı veyahut muayyen olmayan bir vadeye tabi alacakların nisaba katılıp katılmıyacağını, katılacaklarsa nisbetini Tetkik Merciinin vereceği karara göre tesbit eder.
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 45. HD., E. 2021/1024 K. 2022/212 T. 23.2.2022
(…) Mahkemece yapılan yargılama neticesinde 29/04/2021 tarihli celsede; komiser heyeti tarafından konkordato prosedürlerinin yasal kurallara uygun şekilde yerine getirilmediği, mevcut yasal aykırılıklar karşısında tasdike dair yasal şartların gerçek anlamda oluşmadığı kalan süre içinde bu şartların oluşmasının imkansız olduğu gerekçesiyle konkordatonun tasdiki isteminin reddi ile iflas kararı verilmesi şartları oluşmadığından iflas kararı verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir. (…) Komiser raporları incelendiğinde; yasal düzenlemeye aykırı olarak, alacak bildirim davetlerinin 18/03/2019 ve 31/05/2019 Basın İlan Kurumu ilan portalında ilan edildiği ifade edilmiş ise de TTSG’de ilana ilişkin bir beyana yer verilmemiş, TTSG’de ilan yapılmamıştır. Bu çağrının amacı borçlunun pasif malvarlığı değerlerini açıklığa kavuşturmak ve konkordato görüşmelerinde oy kullanacak alacaklıları belirlemektir. Alacaklılar listesi, konkordatonun hazırlanmasında ve tasdik edilmesinde temel rol oynamaktadır. Bildirilmeyen alacaklar, konkordato sürecine etki edebilecek bir rol oynayamayacaklardır. İlanda bulunan önemli hususlardan birisi de alacaklarını bildirmeyen alacaklıların bilançoda kayıtlı olmadıkça konkordato projesinin müzakerelerine kabul edilmeyeceklerinin ihtar edilmesidir… Başvuruları alan komiserin, alacaklıların kimlik bilgilerini, adreslerini, başvuru tarihlerini, alacak sebebini ve miktarını, rehinli alacakların rehin dışında kalmış kısmını, varsa imtiyazlarını gösteren bir liste oluşturması gerekmektedir. Yabancı para cinsinden olan alacakların Türk Lirasına çevrilerek listeye geçirilmesi gerekmektedir. Komiser, bildirilen alacakları kayıt etmeden önce borçlunun bu alacaklar hakkındaki görüşlerini de alır ve borçlunun kabul etmediği alacaklar, çekişmeli alacak olarak kayıt edilir. (…) Komiser heyetince sunulan nihai rapor ve ek raporlarda alacak miktarı ve alacaklı sayısının farklı sayı ve miktarda gösterildiği, tüm alacakların liste halinde ayrı ayrı yazılarak, karşılarına alacak miktarının, kullandıkları kabul veya red oyunun yazılmadığı, beyanda bulunulmaması nedeniyle red sayılanların, projeyi kabul etmesine rağmen vekaletnamesinde bu yönde yetki olmaması nedeniyle red sayılanların, birden fazla alacaklıdan alacağını temlik alan alacaklılar varsa nisapta ne şekilde değerlendirildiğinin belirtilmediği, raporda yer alan tabloların kabul/red oranının tespiti ve nisabın hesaplanması açısından da yeterli olmadığı, denetime imkan sağlamadığı, raporun bu yönden yeterli olmadığı anlaşılmaktadır. Alacaklılar toplantısı ve projenin kabulü için gerekli çoğunluk 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 302. maddesinde, konkordatonun tasdiki şartları ise aynı kanunun 305. maddesinde düzenlenmiştir. İİK 302/son konkordato komiserinin alacaklılar toplantısını izleyen 7 günlük katılma süresinin bitmesinden itibaren en geç 7 gün içinde gerekçeli raporuyla birlikte oluşturduğu konkordato işlemlerini kapsayan dosyaları, mühlet bitmeden önce ticaret mahkemesine sunacağını öngörmektedir. (…) Konkordatonun tasdikine ilişkin yargılama, maddi hukuk yargılaması olmayıp, kendine özgü bir tasdik işlemi niteliğindedir. Tasdik yargılaması sonucunda oluşturulacak karar, daha çok konkordato prosedürünün yasal koşullara uygun yürütülüp yürütülmediğinin ve konkordatonun unsurlarının kanunun öngördüğü anlamda oluşup oluşmadığının saptanmasına ilişkin belirleyici nitelik taşıyan, tasdik faaliyetinin yürütüldüğü bir yargı işlevi özelliğini taşımaktadır. Bu nedenle tasdik yargılaması, özellikle komiserlik tarafından yapılan işlemlerin yasanın öngördüğü doğrultuda gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğinin denetlenmesini de içerir (Altay,Sümer / Eskiocak,Ali, Konkordato ve Yeniden Yapılanma Hukuku, 5.Bası, İstanbul 2019, s.334). İİK’nın 305. maddesinde hükme bağlanan konkordato koşullarının kümülatif olarak bir arada bulunması halinde mahkeme konkordatoyu tasdik edecektir. Mahkemenin bu aşamada geniş bir takdir yetkisi bulunmaktadır ve tasdik yargılamasında re’sen araştırma ilkesi geçerlidir. Mahkeme, tasdik yargılamasında konkordato projesini kontrol edecek, konkordato sürecinde yapılması gereken işlemlerin zamanında ve kanuna uygun olarak yapılıp yapılmadığını denetleyecektir. Şekli inceleme kapsamında yapacağı en önemli tespit, komiserin süresi içinde dosyayı kendisine teslim edip etmediğidir. İçerik olarak dikkatle araştırması gereken husus ise borçlunun alacaklılar arasında dengeyi koruyup korumadığıdır (Öztek S./Budak A.C./Yücel M.T./Kale S./Yeşilova B., Yeni Konkordato Hukuku, 2. Baskı, Ankara 2019, s. 539).
(…) Komiser heyeti tarafından alacaklılara yapılan çağrıdan itibaren alacaklılar toplantısının yapılmasına kadar geçen süreç içerisinde yukarıda ifade edilen eksikliklerin raporlarından anlaşılmasına, yine alacaklılar arasında eşitsizliğe yok açacak biçimde bankalara ödeme yapılmasına, anılan hususların komiser raporlarında açıkça ifade edilmesine rağmen mahkemece sürecin gerektiği şekilde denetlenmemesi, hatalı işlemlerin zamanında tespit edilerek müdahale edilmemesi, komiser heyetinin uyarılmaması ve gerektiği takdirde heyet değişikliğine gidilmemesi, konkordato sürecinin doğru şekilde yürütülmemesine ve nihayetinde tüm yasal sürelerin kullanılması ile konkordato tasdik isteminin reddine karar verilmesine sebebiyet vermiştir.
- Projeyi müzakere etmek için alacaklıları toplantıya çağırmak (İİK m.301)
İstanbul 2. Asliye Ticaret Mahkemesi E. 2021/50 K. 2022/186, T. 9.3.2022
Konkordato yargılamasının devam ettiği aşamada doktrinde ifade edilen şekliyle “mahkemenin uzayan kolu” olan komiserin ücretlerini düzenli ve tam ödeyemeyen şirketin konkordato kurumunun tanımış olduğu imkanlardan yararlanması kabul edilemez. Davacı şirketin konkordato komiserlerinin talimatına aykırılığı bu durumla dahi sınırlı değildir. Zira komiser raporlarında ayrıntılı olarak izah olunduğu üzere, İİK m.299 hükmü uyarınca alacaklıların alacaklarını bildirmeye davet ilanı için davacı şirketin komiser heyetiyle uyumlu bir iş birliği içerisinde bulunması zorunludur. Komiser heyeti sürecin yönetimi açısından alacakların listesini düzenlemek ve konkordato projesini müzakere etmek için alacaklıları toplantıya çağırmak yükümlülüğü altındadır. Komiser heyetinin konkordato sürecinin yönetimi ile ilgili en temel noktada komiser heyetinin talimatlarına aykırı hareket etmesi konkordato kurumunun anlam ve önemi ile bağdaşılabilir değildir. Bu durum konkordato sürecinin devam etmesine engel bir haldir.
- Alacaklılar kuruluna başkanlık yapmak ve kurula rapor sunmak (İİK m.302/1)
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi Kararı 45. HD., E. 2023/218 K. 2023/558 T. 5.4.2023
Komiser, bildirilen alacakları kayıt etmeden önce borçlunun bu alacaklar hakkındaki görüşlerini de alır ve borçlunun kabul etmediği alacaklar, çekişmeli alacak olarak kayıt edilir. Borçlu, bildirilen alacakları kabul edeceği gibi, kısmen veya tamamen reddedebilir. Alacak taleplerini reddeden borçlunun, ret sebeplerini de belirtmesi gerekmektedir… Bu şekilde oluşan çekişmeli alacakların konkordatoya katılıp katılmayacakları, katılacaklarsa da hangi oranda katılacakları konkordatoyu inceleyecek mahkeme tarafından belirlenecektir (m. 302 f.6) (Kale, Serdar, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5, 2018 s. 240,242). Alacakları çekişmeli hale getirme yetkisi borçluya aittir. Borçludan gerek 15 günlük sürede bildirilen alacaklar hakkındaki (İİK 300) gerekse bu süre geçtikten sonra bildirilen alacaklar hakkında görüşü sorulur. Komiser bilahare alacaklar toplantısına vereceği raporda alacakların muvazaalı olup olmadığı konusunda görüşünü bildirir (İİK. 300/2.Cümle) (Pekcanıtez/Erdönmez, Konkordato shf:57)
Kamu Denetçiliği Kurumu Kararı (Ombudsmanlık), B. 2021/6326 T. 14.9.2021
(…)bunların yanı sıra konkordato projesinin hazırlanması, alacakların bildirilmesi ve tahkiki tamamlandıktan sonra alacaklılar toplantısına başkanlık ederek borçlunun durumu hakkında rapor vermenin de konkordato komiserinin yapacağı işler arasında yer aldığı, bahse konu görevlerin mahiyeti dikkate alındığında bu işlerin yerine getirilebilmesi için belli bir zaman harcanması gerektiği, oysa; devlet memurlarının haftalık belirli bir çalışma süresinin bulunduğu ve bu süreye uyulmasının memurların sorumlulukları arasında yer aldığı anlaşılmış olup devlet memurlarının konkordato komiserliği yapabileceğinin kabul edilmesi halinde; asli görevlerinin gereklerini yerine getirememeleri ve dolayısıyla da asıl sorumlu oldukları hizmetin aksamasının söz konusu olabileceği değerlendirilmiştir.
İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 17. HD., E. 2021/1263 K. 2021/1119 T. 8.7.2021
Gerek komiser raporlarında gerekse mahkemece aldırılan bilirkişi heyeti raporlarında ve dosya kapsamında, davacının kötü niyetli olarak malvarlığı devirleri yaptığının tespitine yer verilmediği, bu hususları araştırıp rapor vermek komiserin görevleri arasında olup, bu konuda komiser raporlarında bir tespit bulunmamaktadır.
(…) Önemli olan konkordatonun tasdiki için, toplam alacak miktarı üzerinden nisabın sağlanmış olmasıdır. Kabul oyu veren alacaklıların alacaklarının muvazaalı olup olmadıkları konusunda, inceleme görevinin konkordato komiserine ait olduğu, dosya da komiserin bu konularda tespitinin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Yargıtay 11. HD 13.04.1989 T. 8321/6191
“Konkordato komiserinin onamayı sağlamak için hileli işlem yapması, bundan haberi olmak durumunda bulunan borçlunun da kötü niyetli sayılması sonucunu doğurur.”
Konkordato komiseri dilekçe aslını aldığına dair itiraz eden alacaklının elindeki dilekçe suretini imzalamış fakat dilekçede yer alan itiraz sebeplerini araştırma görevini yerine getirmediği gibi mahkemeye sunduğu raporda konkordatonun tasdiki yönünde görüş bildirmiştir. Üstelik konkordato komiseri söz konusu ihbarları içeren dilekçeyi dosyaya dahi koymamıştır.
- SONUÇ
Bu bilgi notu, konkordato komiserlerinin görevlerini yasal çerçeve, doktrin görüşleri ve Yargıtay kararları üzerinden analiz ederek bu önemli aktörlerin rolünü netleştirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın sonuçları, konkordato süreçlerinin başarılı bir şekilde yönetilmesinde komiserlerin kilit bir rol oynadığını ve bu rolünün hem yasal hem de pratik anlamda güçlü bir temele dayandığını göstermekte, konkordato süreçlerinde adil bir denge kurulması için komiserlerin çeşitli yetkinliklere sahip olmalarının gerekliliğini ortaya koymaktadır.
“İşbu bilgi notunda yer alan hususlar hukuki tavsiye değildir ve hukuki tavsiye olarak anlaşılamaz. Hukuki görüş için bizimle iletişime geçebilirsiniz.”
